Leren omgaan met gewelddadig agressief gedrag. Doelgerichte agressiehantering zorgt voor zelfverzekerd en effectief handelen. Zowel in de samenleving als op het werk. Wat als iemand de zelfcontrole verliest of impulsief gedrag vertoont. Omgaan met weerstand, verward gedrag of fysiek geweld vraagt elk een andere benadering tijdens agressietraining.

Uitingsvormen agressiehantering

In dreigende situaties kan je denken aan verschillende uitingsvormen; verbale, fysieke en psychische agressie. Herkenbaar grensoverschrijdend gedrag is het gebruik van woorden en lichaamstaal. Denk aan beweging en houding. Beledigen, schelden en schreeuwen. Het daadwerkelijk fysiek duwen, schoppen of slaan en gebruik van wapens tegen personen of zaken. Bedreiging, chanteren, intimideren, stalking of pesten zijn psychische vormen van agressie. Dit kan ook online plaatsvinden via social media of email.

Waarnemen en herkennen

Het eerste wat belangrijk is bij agressiehantering: preventief en proactief blijven handelen door informatie te verwerken. Observeren van de ontstane situatie, hierop oriënteren en het besluit nemen hoe verder te handelen. Kijken wat normaal gedrag is of wat niet aan de norm voldoet. Dit wordt ook wel profiling genoemd. Onderzoeken en analyseren van de gedragskenmerken bij een bepaald persoon of groep om overzicht te krijgen van de situatie en achtergrond.

Gedrag herkennen

Hoe reageert iemand verbaal. Wat is het stemgebruik. Welke lichaamstaal laat iemand daarbij zien. Past het gedrag of bijvoorbeeld kleding, objecten, groepsvorming in de omgeving. Informatie kan verder bestaan uit het herkennen van emotionele, lichamelijke en mentale reacties. Gedrag van een ander en jezelf. Instinctieve reacties zoals vechten, vluchten of bevriezen.

Stressreactie

Een uiting van agressie zorgt voor een reactie in het lichaam. De dreiging kan op jou persoonlijk gericht zijn of iemand anders. Zelfs als iemand alleen al getuige is van een agressieve situatie of geweldsmisdrijf kan deze stressreactie ontstaan. Stress kan gebruikt worden om gevaar te herkennen. Conflictsituaties tijdig te voorkomen en daarnaast omgevingsbewustzijn, alert- en veiligheid vergroten.

Lees ook onze blog: hoe reageert je lichaam onder stress?

Soorten agressie

Frustratie agressie ontstaat meestal vanuit emotie (onmacht) om de eigen behoefte duidelijk te maken. Het is vaak ‘ik’ op de persoon zelf gericht. Instrumentele agressie (macht) is doelgericht dreigen of manipuleren om een machtspositie, status of materie af te dwingen. Het is ‘jij’ gericht.

Tijdens de frustratie is aan het gedrag te merken of verbale agressie kan overgaan in fysieke agressie. Bij geweldsincidenten en situaties die vooraf zijn gepland (aanranding, beroving, overval) is het lastiger in te schatten en gebeurt het vaak direct uit het niets.

Psychische agressie ontstaat onder invloed van middelen (alcohol, drugs, medicatie). Ook bij een stoornis zonder logische oorzaak door bijvoorbeeld waanbeelden. Wanneer er helemaal geen communicatie meer mogelijk is ontstaat explosieve agressie, een ongecontroleerde reactie (drift, woedeaanval).

Agressiehantering toepassen

Het type agressie bepaalt welke werkwijze het beste toegepast kan worden. De verschillende soorten agressie kunnen in elkaar overlopen. Het is verder afhankelijk van de situatie. Functie of bijvoorbeeld werkomgeving. Gesprekstechnieken kunnen de-escalerend preventief werken.

• werknemers publieke taak
• hulpverleners
• ambtenaren publieke taak
• politieke ambtsdragers

Bij fysieke agressie is uiteindelijk zelfverdediging, jezelf of iemand anders in veiligheid kunnen brengen, een noodzakelijke vaardigheid. Het is verder belangrijk te handelen binnen een protocol, de wettelijke, juridische kaders of bevoegdheden. Is het individueel gedrag of in groepsverband.

Lees verder in de blog: zelfverdediging, strafbaar of niet?

Oplossing voor agressieproblematiek